Bồ công anh là một vị thuốc kinh nghiệm trong nhân dân, dùng để chữa bệnh sưng vú, tắc tia sữa, mụn nhọt đang sưng mủ, hay bị mụn nhọt, đinh râu, bệnh đau dạ dày và ăn uống kém tiêu.

Giá: 100k/500g bồ công anh tươi

Trên thực tế, bồ công anh được dùng để chỉ ít nhất 3 loại cây khác nhau:

- Bồ công anh Việt Nam (chữ "Việt Nam" mới thêm vào để khỏi nhầm với hai loại cây còn lại), phổ biến ở miền Bắc và bắc Trung bộ, còn gọi là rau bồ cóc, diếp dại, mũi mác, diếp trời, mũi cày.

- Bồ công anh Trung Quốc, là loại cây được ghi trong các sách Trung Quốc.

- Cây chỉ thiên, được nhân dân một số vùng ở miền Nam gọi là bồ công anh, và dùng như bồ công anh Trung Quốc

Bồ công anh Việt Nam (trong bài gọi là bồ công anh) là loại cây nhỏ, thường cao 0,6-1 m, đôi khi cao tới 3 m, thân mọc thẳng, nhẵn, không cành hoặc rất ít cành. Lá cây có nhiều hình dạng: lá phía dưới dài 30 cm, rộng 5-6 cm, gần như không có cuống, chia thành nhiều thùy hay răng cưa to, thô; lá trên ngắn hơn, không chia thùy, mép có răng cưa thưa. Nếu ta bấm vào lá và thân đều thấy tiết ra nhũ dịch màu trắng đục như sữa, vị hơi đắng. Hoa màu vàng, có loại màu tím, cả hai loại đều dùng làm thuốc được.

Bồ công anh mọc hoang tại nhiều tỉnh miền bắc nước ta. Đây là loại cây rất dễ trồng bằng hạt, mùa trồng vào tháng 3-4 hoặc 9-10, cũng có thể trồng bằng mẩu gốc, sau 4 tháng là có thể thu hoạch được. Thường thì nhân dân ta hái lá về dùng tươi hay phơi hoặc sấy khô để dùng dần, không cần chế biến gì đặc biệt.

Liều dùng hàng ngày khoảng 20-40 g lá tươi hoặc 10-15 g lá khô (hay cành và lá khô). Ta có thể dùng riêng hoặc phối hợp với các vị thuốc khác; thường dùng dưới dạng thuốc sắc có thêm đường cho dễ uống. Nếu dùng giã nát đắp ngoài thì không kể liều lượng.

Những đơn thuốc có bồ công anh Việt Nam:

- Chữa sưng vú, tắc tia sữa: hái 20-40 g lá bồ công anh tươi, rửa sạch, thêm ít muối, giã nát, vắt lấy nước uống, còn bã dùng đắp lên nơi vú sưng đau. Thường chỉ dùng 2-3 lần là đỡ.

- Chữa ăn uống kém tiêu, hay bị mụn nhọt: lá bồ công anh khô 10-15 g; nước 600 ml (khoảng 3 bát con); sắc còn 200 ml (1 bát) (có thể đun sôi kỹ và giữ sôi trong vòng 15 phút); uống liên tục trong vòng 3-5 ngày, có thể kéo dài hơn.

- Chữa đau dạ dày: lá bồ công anh khô 20 g; lá khôi 15 g; lá khổ sâm 10 g; thêm 300 ml nước, đun sôi trong vòng 15 phút, thêm ít đường vào, rồi chia 3 lần uống trong ngày. Uống liên tục trong vòng 10 ngày, sau đó nghỉ 3 ngày rồi uống tiếp cho đến khi khỏi.

*Chữa viêm tắc tia sữa bằng lá bồ công anh:

Cháo bồ công anh: Gạo tẻ ngon 100g, bồ công anh 90g, đường trắng, nước đủ dùng. Gạo vo sạch. Bồ công anh rửa sạch, băm nhỏ cho vào nồi đổ nước sâm sấp đun chừng 30 phút, bắc ra bỏ bã lấy nước. Cho gạo vào nước bồ công anh hầm nhừ thành cháo rồi cho đường vào. Nên ăn nóng, ăn liên tục trong vòng 5 ngày, mỗi ngày 2 lần. Món ăn này có tác dụng giải độc, thanh nhiệt, những người bị viêm tuyến vú giai đoạn hình thành áp-xe nên dùng.

Nước bồ công anh: Bồ công anh 50g, đường trắng 20g, nước đủ dùng. Bồ công anh rửa sạch, thái nhỏ, cho vào nồi, đổ nước đun chừng 30 phút, bắc ra lọc bỏ bã, cho đường trắng vào đun sôi là dùng được. Khi dùng, lấy bã đắp lên vú còn nước thì uống khi nóng. Bài thuốc này có công dụng thanh nhiệt, chữa đau nhức tuyến vú.

Bồ công anh nấu với thần khúc: Bồ công anh, thần khúc 50g, 900ml nước. Rửa sạch 2 vị thuốc trên rồi cho vào nồi, đổ nước vào đun rồi cô đặc còn khoảng 300ml nước cốt là được. Bài thuốc này có công dụng thanh nhiệt, giảm đau, chữa vú bị căng cứng, đau nhức.